Δύο θαυμαστές διηγήσεις στον Φιλοψευδή του Λουκιανού και τα παράλληλα των στα αγιολογικά ιδίως κείμενα

Abstract

Παρατίθενται και εξετάζονται συγκριτικώς δύο διηγήσεις (παραδόσεις) από το έργο Φιλοψευδής (-είς ) ή απιστών του Λουκιανού προς συναφούς περιεχομένου αγιολογικές διηγήσεις αλλά και προς νεώτερες, ελληνικές και άλλων λαών. Θέμα της πρώτης διηγήσεως είναι η τιμωρία δια ξυλοδαρμού ιεροσύλου θαυματικώς και της δεύτερης η εξουδετέρωση κατά μαγικό–θαυματικό τρόπο επικινδύνων φιδιών. Από την παράδοση των αγιολογικών διηγήσεων αναδεικνύεται ο ψυχωφελής και διδακτικός σκοπός, στον οποίον αποβλέπει ο βιογράφος. Ανεξάρτητα πάντως από αποκλίσεις και σκοπούς των διηγήσεων των αγιολογικών κειμένων, από τις οποίες θα μπορούσαν να προέλθουν ευκολότερα οι σχετικές νεότερες λαϊκές παραδόσεις, η συνάφεια προς τις διηγήσεις του Λουκιανού αποδεικνύεται στενή και δεδομένη. Υποστηρίζεται ότι, αν οι Λουκιάνειες διηγήσεις απετέλεσαν απ’ ευθείας πρότυπα διαμορφώσεως των παραδόσεων των αγιολογικών κειμένων, δεν μπορεί να αποδειχθεί με απόλυτη βεβαιότητα. Ο Λουκιανός διεκδικεί πάντως το προνόμιο της γραπτής διασώσεώς των, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι το κείμενό του αποτελεί κατά πάσα πιθανότητα σταθερή αφετηρία για την δημιουργία νεωτέρων παραδόσεων συναξαρικών και άλλων, όπως φαίνεται και από μαρτυρούμενο ευρύτερο υλικό παραδόσεων και από άλλα στοιχεία.